MOSTAR'IN KIZIL ORDUSU!

Yazan: Kadri Bahar
Twitter: @kadrijamusoski

Spor ile ilgilenen çevremdeki birçok arkadaşımın mevzu bahis Yugoslavya futbolu olduğunda özellikle son dönemlerde iyice artan taraftar popülaritesi sebebi ile ilk akıllarına gelen takım ya Partizan ve dolayısı ile Grobari ya da Crvena Zvezda, dolayısı ile Delije oluyor. Olayı Bosna özeline indirgediğimde Beşiktaşlılar FK Sarajevo (Horde Zla’yı bilen çıkmadı) şeklinde hazır cevapta bulunuyorlar. Fenerliler ise tahmin edilebileceği gibi Novi Pazar cevabını vermekteler. "Arkadaş Novi Pazar Sırbistan takımı" dediğimde ise kısa devre yapan arkadaşlarım da var. E ne de olsa 7 parçaya ayrılmış, hala içinde kimin hangi din/etnisiteden olduğu pek kolay anlaşılamayacak karman çorman bir ülkemsiler ve coğrafyadan bahsediyoruz.

YUGOSLAVYA'DA HİÇBİR MAÇ BERABERE BİTMEZDİ
Halbuki bir Torbeş olarak benim için olay çok basit. Yugoslavya ve futbol bi’araya geldiğinde ilk aklıma gelen şey zamanında TRT 2’de yayınlanan Avrupa’dan futbol programı. O program sayesinde Yugoslavya Ligi'nde hiçbir maçın berabere bitmediğini 90 dakika sonunda seri penaltı atışları ile kazananın belirlendiği ve bu uygulamayı FIFA’nın futbol içinde kural haline getirdiğini öğrenmiş olmuştum. Ha tabi bundan önce babamın siyah-beyaz fotoğraflarında kurdukları Vardar Spor ile çekilmiş fotoğrafları var. Ama bu Vardar Spor, Türkiye’de kurulduğu için sayılmayabilir. Futbol takımı olarak ise ilk aklıma gelen Saviçeviç önderliğinde tüm takımın Zvezdine Zvezdi seçildiği 91 Şampiyon Kulüpler Kupası sahibi Kızılyıldız. Bu yazıyı yazmadaki amacım ise tüm bu saydığım takımların dışında Eski Yugoslavya’nın ve bugünün Bosna’sının yakından tanıdığı ama bence hak ettiği kadar anılmayan "FK Velez (Velej diye okunuyor) Mostar" ve onların sadık taraftarları "Red Army" hakkında elimden geldiğince karalama yapmak. Daha afilli yazarsak Velez Mostar/Red Army’yi blogumuzun tarihine not düşmek. Ne de olsa elinin altında bilgisayar olan futbol sever herkes Google'daki kaba bi’arama ile Kızılyıldız ve Partizan hakkında sayfalar dolusu yazılar bulabilir.

ANA KAHRAMAN

Fk Velez Mostar adını Mostar şehrindeki Velez dağından almaktadır. Tarihine bakıldığı zaman büyük başarıların yakınında olamamış bir kulüp. 74-75 yılında Twente’ye elendikleri UEFA çeyrek finalini ve 88-89 UEFA Kupası'nda 3. tura yükselişleri sayılmazsa Avrupa çapında başarı sahibi olduğu söylenemez. Yugoslavya Ligi'ne baktığımızda ise 81 yılında Zeljo (Zeljeznicar)’ya karşı ve 86 yılında Dinamo Zagreb’e karşı kazandıkları Mareşal Tito Kupası en büyük başarıları. İşte Red Army’nin temelleri de 81 yılında kazandıkları kupanın dönemine tekabül etmekte.

GURURLU YUGOSLAVLAR

Red Army’nin öncüsü Crveni Şeytani (Kızıl Şeytanlar) olarak kurulan grup. Bu grup 86’da ikinci kez kazanılan Mareşal Tito Kupası’ndan sonra Red Army adını alıyor. O dönem nüfusu 100.000 olan Mostar şehrinin bu tutkulu ve ateşli Kızıl Ordusu, Eski Yugoslavya içinde bilinen en ateşli taraftar gruplarından biri haline geliyor ve gittikleri her yerde "Gururlu Yugoslavlar" olarak nam salıyorlar. 80’lerin ortalarından itibaren Yugoslavya genelinde artan etnik milliyetçilik göz önüne alınırsa Red Army’nin hem Mostar hem Bosna hem de Yugoslavya içindeki bu etnik aidiyetlerin ötesinde Yugoslavlığı merkeze alması ve bunun getirisi olarak "Gururlu Yugoslavlar" olarak anılması oldukça önemli. Burada dipnot olarak Sarajevolu ve tüm Yugoslavya genelinde oldukça popüler olan (hala daha stadyum konserleri veriyorlar) Rock grubu Plavi Orkestar’ın 86 yılında çıkardıkları "Fa Fa Faşista" albümünü de çıktığı yıl baz alındığında pas geçmemek gerekir. Bu namın verilmesindeki sebeplerden biri Boşnak-Hırvat ve Sırp halkın bi’arada yaşadığı Mostar’da Red Army üyelerinin her üç etnik kimlikten insanı bünyesinde barındırması ve takımlarına olan tutku. Öyle ki 86 yılında Yugoslavya Kupası maçı için gittikleri Split'te 8.000 Red Army üyesi Hajduk’un ünlü taraftar grubu Torcida'yı kendi evinde susturmayı başarıyor ve bu maçtan sonra gittikleri tüm deplasmanlarda da oldukça kalabalık sayıda katılım sağlamaları sebebiyle bir nevi deplasman değil kendi evlerinde oynuyorlar algısı oluşturmayı başarıyorlar. Diğer taraftar grupları nazarında da oldukça takdir gören bu destek Red Army üyelerinin kendi aralarında kullandıkları lakap olan "Rođeni" (Roceni şeklinde okunuyor) yani "Yerliler"in ne kadar yerinde bir benzetme olduğunu kanıtlıyor.

YİNE Mİ RAT!

90'larda başlayan iç savaş ve varlığını en üst seviyede hissettiren etnik milliyetçilik Velez Mostar ve Red Army’i de maalesef olumsuz yönde etkiliyor, yine de kulüp yönetiminin takımın amblemindeki Kızıl Yıldız’ı kaldırmak istemesine en büyük tepkiyi Red Army koyuyor ve bu tepki karşısında yönetim amblemde yapmak istediği bu değişiklikten vazgeçmek zorunda kalıyor. Fakat bu dönemde Yugoslavya gibi Red Army içinde de savaşın kaçınılmaz sonucu olarak dağılmalar oluyor. Yine de bugün hala daha Velez taraftarlarının tamamı Yugoslavlıklarını ön planda tutuyorlar. Grubu oluşturanlar içinde en büyük etnik grup Boşnaklar olsa da Red Army içinde Hırvat ve az sayıda da Sırp mevcut. En büyük mottoları tıpkı Yugoslavya döneminde olduğu gibi Bratstvo i Jedinstvo (Birlik ve Kardeşlik) bu motto Yugoslavya’nın da en önemli devlet söylemlerinden biriydi. Mostar'ın bu tutkulu ordusu maçlardaki pankartlarının yanı sıra Mostar şehrini de graffitileri ile süslemekte. Bu graffitileri ile ilgili şöyle de bir video hazırlamışlar.

Ülkemizde tanınmış Velezli futbolcular Vahid Halilhodziç ve rahmetli Nejat Biyediç ilk akla gelenlerdir. Velezliler için yeri ayrı olan Halilodziç 81'deki finalde Zeljo karşısında Velez’e kupayı tek başına getiren adamdır. Linkten o maçın gollerini izleyebilirsiniz.

Dino Merlin’in meşhur Mostarska şarkısında da, "Kako si Vaha, imas li daha jos jedna tekma na tebe ceka" olarak karşımıza Vahid Halilodzic "Vaha" lakabı ile çıkmakta. Partizan'ın Grupa JNA isimli müzik grubu gibi Velez’in de Red Army Band isimli rock grubu bulunuyor. Bugün en büyük rakipleri aşırı milliyetçi bir çizgiye sahip Zirinski Mostar olan Velez belki eskisi kadar kalabalık değil ama her daim kulakları "Rođeni Rođeni Crveni Crveni" şeklinde çınlatmaya devam ediyorlar.